Tacikistan duyurdu: Türkiye ile ortak altın üretmek istiyoruz

Tacikistan Ankara Büyükelçisi Ashrafj on Gulov, Tacikistan’ın bağımsızlığını ilan ettiği 1991’de tanıyan birinci ülkenin Türkiye olduğunu belirterek, iki ülke ortasındaki münasebetlerin 30’uncu yılında üst düzeye ulaştığına dikkat çekti. Gulov, Türkiye ile birlikte ortak altın, pamuk sürece ve sanayi üretimi yapmak istediklerini bildirdi.

Gulov, DÜNYA’nın meselelerini cevapladı.

İKİ ÜLKE ORTASINDAKİ ALAKALARIN 30’UNCU YILINDA SİYASİ ALAKALARIN GELDİĞİ NOKTA HAKKINDA NELER SÖYLEYEBİLİRSİNİZ?

Türkiye Cumhuriyeti, 16 Aralık 1991’de Tacikistan Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tanıyan birinci ülkelerden biri olmuş ve 29 Ocak 1992’de Tacikistan ile diplomatik bağlantılar kurmuştur.

Tacikistan ve Türkiye, milletlerarası ve bölgesel siyasetin birçok kıymetli sıkıntısında ortak bir pozisyona sahiptir. Memleketler arası arenada birbirlerinin teşebbüslerini ve yapan tavırlarını desteklerler.

Bu yıl, Tacikistan ile Türkiye ortasında diplomatik münasebetlerin kuruluşunun 30. yıl dönümüdür. Bu yıllar içinde iki ülke ortasındaki diplomatik bağlantılar sayesinde çeşitli alanların gelişmesiyle olumlu sonuçlar elde edilmiştir. İktisat, ticaret, yatırım, siyaset ve güvenlik alanlarında işbirliği kıymetli önceliklerden biridir.

Bugüne kadar, iki ülke münasebetler ve işbirliği için uygun bir yasal çerçeve oluşturdu. Bu mühlet zarfında iki ülke ortasında 70’in üzerinde mutabakat, mutabakat zaptı ve başka işbirliği evrakları imzalandı. Bu dokümanlar temelinde, siyasi, ekonomik, ticaret ve yatırım, eğitim, kültür ve öteki toplumsal ve insani alanlarda işbirliği için elverişli fırsatlar bulunmaktadır. Şu anda, başka ikili evrakların yaklaşık 30 taslağı kıymetlendirme kademesindedir.

EKONOMİK BAĞLARIN SEYRİNE YÖNELİK BİR KIYMETLENDİRME YAPAR MISINIZ?

İki ülke ortasındaki ekonomik işbirliğinde Tacikistan-Türkiye Hükümetlerarası Ekonomik İşbirliği Komitesi, değerli bir rol oynamaktadır ve bugüne kadar Kurulun Duşanbe ve Ankara’da on bir toplantısı yapılmıştır.

Özellikle, Ekim 2021’de Duşanbe’de Tacikistan-Türkiye Hükümetlerarası Kurulun bir toplantısı yapıldı, bu sırada Tacik-Türk Sanayi ve Ekonomik Forumu ve 150’den fazla Tacik-Türk özel bölümünün iştirakiyle teşebbüsçüler ve yatırımcıların B2B görüşmeler yapıldı. Bu toplantı çerçevesinde yaklaşık 75,0 milyon USD işbirliği muahedeler imzalandı.

11. Komite sonucunda her iki tarafa da yol gösterici olacak 117 unsurluk bir işbirliği protokolü imzalandı.

Koronavirüs enfeksiyonunun (KOVID-19) yayılmasının tesiriyle 2020’de iki ülke ortasındaki ticaret 2019’a kıyasla azaldı, lakin 2021’de Tacikistan ile Türkiye ortasındaki ekonomik işbirliği düzeyi olumlu bir eğilim gösterdi.

Tacik istatistik datalarına nazaran, 2021 yılında Tacikistan Cumhuriyeti’nin Türkiye Cumhuriyeti ile dış ticaret cirosu 390,5 milyon USD (ülkenin ticaret cirosunun %6,5’i) ve 2020 yılının tıpkı periyodunda 292,3 milyon. USD (veya ülkenin ticaret cirosunun %7,2’si) olduğunu gösteriyor.

2021 yılında Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılan mal ihracatı 232,2 milyon ABD ve ithalat 158.3 milyon. Amerikan doları olmuştur. Ayrıyeten 2020 yılında ihracat 201,7 milyon. USD ve ithalat 119,9 milyon dolara ulaştı.

İki ülke ortasında diplomatik ilgilerin kurulmasının akabinde ikili ticaret cirosu 1999’da 1 milyon ABD dolardan, 2021’de 657.4 milyon. Dolara yükselerek ticari işbirliğinin istikrarlı gelişme eğiliminin bir teyidi oldu. Böylelikle 1999-2021 yılları ortasında Tacikistan ile Türkiye ortasındaki ticaret cirosu 7,83 milyar ABD doları olmuştur. Bu Tacikistan’ın dış ticaret cirosunun yüzde 10’u ve bundan 5,95 milyar ABD doları (veya %76’sı) Türkiye Cumhuriyeti’ne yapılan mal ve eserlerin ihracatıdır. Tıpkı vakitte, bu devirde Tacikistan Cumhuriyeti’nin ihracat yapısında %25 ve ithalat yapısında %5 ile Türkiye Cumhuriyeti ticaretin ana ticaret ortaklarından biri olarak kabul edilmekte bu sıralamada birinci ve dördüncü sırada yer almaktadır.

Tacikistan ve Türkiye son yıllarda başka karşılıklı çıkar mevzularının yanı sıra ticaret ve iktisat, yatırım, bankacılık, tarım, güç, sanayi, inşaat ve mimarlık, ulaştırma, sivil havacılık, bağlantı, turizm, etraf muhafaza, sıhhat, eğitim ve bilim, kültür, çalışma ve toplumsal müdafaa, spor ve gençlik siyaseti alanlarında işbirliğini güçlendirme konusunda geniş ara kat etmiştir.

İki ülke ortasındaki tercihli ticaret yapma mümkünlüğünü pahalandırmak, Duşanbe’de “Fuar Merkezi” inşası, karşılıklı yatırım fonu kurulması, ihracat kredilerinin tahsisi, ortak ticari bankaların ve Türk bankalarının temsilciliğinin kurulması ile ticaret altyapısının geliştirilmesi mevzular ele alındı. Ayrıyeten Tacik ve Türk özel projelerini teşvik etmek gayesiyle Tacikistan Cumhuriyeti topraklarındaki öncelikli yatırımlar karşılıklı faydaya dayalıdır.

“TÜRKİYE İLE ORTAK ALTIN ÜRETMEK İSTİYORUZ”

Günümüzde, Tacikistan topraklarında yaklaşık 90 müşterek yahut yalnızca Türk sermayeli şirketleri farklı dallarda faaliyet göstermektedir. Bu işbirliğinin büyük örneği ‘Coca-Cola İçecek A.Ş’, AKIA ve diğer şirketler olup tıpkı vakitte, başka şirketler ile ortak fabrikalar kurmak maksadıyla görüşmeler devam etmektedir. Buna ilaveten, Tacikistan kardeş ülke Türkiye ile müşterek fabrikalar tesis ederek, altın, mineraller, pamuk sürece, alüminyum ve öbür alanlarda üretim yapmayı hedeflemiş durumdadır.

Tacikistan Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı sırasında, Türk şirketleri ülkede 500 milyon dolarlık çeşitli projelerin ihalelerinde katılmışlardır. Öteki taraftan, iki ülke ortasında ekonomik, toplumsal ve kültürel bağların güçlendirilmesi emeliyle TİKA Duşanbe Koordinatörlüğü çalışmalarını muvaffakiyetle yürütmektedir. TİKA aracılığıyla Tacikistan’da onlarca proje yaklaşık 50 milyon Dolar takviyeyle hayata geçirilmiştir.

“MEVLANA’NIN DOĞUM GÜNÜ TACİKİSTAN’DA HER YIL KUTLANIYOR”

-Ortak kültürel kıymetleri göz önünde bulundurarak, bu alanda yapılan çalışmalar hakkında bilgi verebilir misiniz?

İki ülke ortasında kültürel, eğitim, sıhhat, turizm ve öbür alanlarda işbirliğinin daha da gelişmesini destekliyoruz. Bugüne kadar kültür, eğitim ve turizm alanlarında kapsamlı işbirliğinin gelişmesini teşvik edecek uygun yasal çerçeve hazırlanmıştır.

Ortak tarihi ve kültürel bedeller, halklarımız ve ülkelerimiz ortasındaki işbirliğinin daha da geliştirilmesi için elverişli bir tarihî temele sahiptir. Başta Mevlana Celaliddin Hazretleri olmak üzere büyük düşünürlerden ve pahalı şahsiyetlerden güç alan bir kültürel mirası paylaştığımız Türkiye ile özel bir yakınlığımız ve ortak kıymetlerimiz var. İki ülke halkları ortasındaki tarihi, kültürel ve samimi hisler ilgilerimizin temelini oluşturmaktadır. Tacikistan’da Mevlana’nın doğum günü 30 Eylül’de çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. Bu temelde her iki ülkenin de dayanağıyla 2018 yılında Tacikistan’da “Mevlana halkları ve medeniyetleri birbirine bağlar” ismi altında memleketler arası bir konferans düzenlendi. Mevlana hazretleri buyuruyor ki “Hemdili az hamzabani behtar ast.” Yani “Gönül birliği lisan birliğinden üstündür”

-BİLDİĞİMİZ KADARIYLA TÜRKİYE’DE ÇOK SAYIDA TACİK ÖĞRENCİ VAR….

Tacik öğrencilerimizi çeşitli meslekler için yetiştirilmesinde Türkiye Cumhuriyeti üniversitelerinin katkısı değerlidir. Tacik öğrencilerin birden fazla Türkiye Cumhuriyeti ile ortak kültürü paylaştığımız için yüksek öğretimlerine Türkiye üniversitelerinde devam etmek istiyorlar.

Resmi istatistiklere nazaran, şu anda yaklaşık 650 Tacik öğrencimiz Türkiye üniversitelerinde iktisat, memleketler arası bağlantılar, sayısal bilimler, dilbilim ve mühendislik alanlarda eğitim görüyor.

TACİKİSTAN’IN TURİZM POTANSİYELİ KONUSUNDA NELER SÖYLEYEBİLİRSİNİZ?

Tacikistan Cumhuriyeti Hükümeti’nin “Açık kapı” siyaseti sayesinde 1 Ocak 2022’den itibaren Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına yönelik vizesiz bir rejim uygulamaya konulmuş olup, bu durum kuşkusuz ülkenin turistik cazibesini artırmada aktif rol oynayacaktır.

Tacikistan, dünyanın dört bir yanından turist çekebilecek eşsiz bir turizm potansiyeline sahiptir. Bunlar ortasında gökyüzü üzere yüksek tepeler, dört mevsimi bir ortada görebileceğiniz dağlık görünümler, ekolojik turizm, gastronomi ve tarım turizmi, şifalı ve berrak sular, sanatoryumlar ve tatil köyleri, yalnızca Orta Asya bölgesinde bulunan tarihi ve kültürel yerler Tacikistan’da bulunmaktadır.