Emre ERGÜL
Hamas’ın 7 Ekim 2023’teki saldırıları sonrası İsrail’in başlattığı Gazze Savaşı, sadece Filistin’i değil, üç komşu ülkeyi de vurdu. Bu üç ülke, Mısır, Lübnan ve Ürdün…Dünyaca ünlü New York Times gazetesi, “Savaş, İsrail’in en yakın komşularının ekonomilerine zarar verdi” başlıklı manşetinde savaşın bu üç ülke üzerindeki etkilerini sıraladı:
-Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından yapılan bir değerlendirmeye göre, İsrail-Gazze Savaşı yalnızca üç ay içinde üç ülkeye 10.3 milyar dolara, yani toplam gayri safi yurt içi hasılalarının yüzde 2.3’üne mal oldu. Bu ülkelerde 230 bin kişinin daha yoksulluğa düşmesi bekleniyor.
-Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki ekonomik aktivite zaten düşüş eğilimindeydi ve bir önceki yılki yüzde 5.6 büyümeden 2023’te yüzde 2’ye geriledi. Lübnan, Dünya Bankası’nın 1.5 asırdan fazla bir süredir dünyanın en kötü ekonomik ve mali krizlerinden biri olarak adlandırdığı krizle karşı karşıya kaldı. Ve Mısır iflasın eşiğinde.
-Uluslararası Para Fonu (IMF) analistleri, “Ürdün, Lübnan ve Mısır’da savaşın gidişatına ilişkin belirsizlik tüketici ve iş dünyası güvenini zayıflattı ve bu durum muhtemelen harcama ve yatırımları aşağı çekecek” yorumunu yapıyor.
-Arap dünyasının en kalabalık ülkesi olan Mısır, buğday ve yakıt gibi temel ithalat maliyetlerindeki artış, turizm gelirlerindeki düşüş ve koronavirüs salgını ile Ukrayna’daki savaşın neden olduğu yabancı yatırımlardaki düşüşten hâlâ kurtulamadı.
Gösterişli mega projelere ve silahlara yapılan cömert hükümet harcamaları Mısır’ın borcunun artmasına neden oldu. Dünyanın dört bir yanındaki merkez bankaları enflasyonu düşürmek için faiz oranlarını artırdığında bu borç ödemeleri balon gibi arttı.
Mısır’da yükselen fiyatlar hane halkının satın alma gücünü ve işletmelerin genişleme planlarını kemirmeye devam ediyor.
-Süveyş Kanalı’ndan Kızıldeniz’e geçen gemi trafiğindeki düşüş ise son darbe oldu. Ocak ve ağustos ayları arasında Mısır, küresel deniz ticaretinin yüzde 11’ini taşıyan kanaldan ayda ortalama 862 milyon dolar gelir elde etmişti. Gemiler rota değiştirdiği için bu rakamlar artık yok.
-IMF’ye göre 2019 yılında Mısır, Lübnan ve Ürdün’deki turizm, toplam mal ve hizmet ihracatının yüzde 35 ila yaklaşık yüzde 50’sini oluşturuyordu. Şimdi durum şu: Ürdün’de havayolu rezervasyonları yüzde 18 düştü. Lübnan’da rezervasyonlar yüzde 25 azaldı. Lübnan’da seyahat ve turizm daha önce ülkenin yıllık gayri safi yurtiçi hasılasının beşte birine katkıda bulunuyordu. Şimdi her yer bomboş.
